چرا چاق می شویم؟

ما امروزه شاهد شیوع چاقی در کودکان 6 ماهه هستیم . هنگامی که رژیم غذایی ناسالم و فعالیت بدنی ناکافی را تنها علل بروز چاقی بدانیم ، چاقی در یک نوزاد 6 ماهه را چگونه توجیه خواهیم کرد؟؟!!!

درطول نیم قرن گذشته شیوع چاقی به مقدار قابل توجهی افزایش یافته‌است . در سرتاسر جهان حدود 1.6 میلیارد نفر از بزرگسالان دچار اضافه‌وزن هستند و 400 میلیون نفر چاق می‌باشند.

ابتدا تصور می‌شد که چاقی و اضافه‌وزن تنها مشکل کشورهای ثروتمند است ، اما امروزه این مشکل در کشورهای با درآمد متوسط و پایین و به خصوص درمناطق شهری ، در حال افزایش است.

همچنین در دهه های اخیر شاهد روند روبه افزایش چاقی کودکان در سرتاسر جهان هستیم. چاقی کودکان در کشور ما نیز از شیوع قابل توجهی برخوردار است و در سال 1998 در طرح جهانی کنترل بیماری های قلبی- عروقی ، ایران به عنوان یکی از 7 کشور با بالاترین میزان شیوع چاقی کودکان معرفی شد.

 

مخاطرات مرتبط با چاقی :

چربی بدنی زیاد خطرابتلا به مشکلاتی هم‌چون پرفشاری خون، کلسترول خون بالا، بیماری‌های قلبی، دیابت، سنگ کیسه‌ی صفرا، آرتریت، سرطان پستان، سرطان مجاری ادراری، سرطان پروستات وسرطان کولون را افزایش می‌دهد. هرچه میزان اضافه‌وزن و طول مدت ابتلا به آن بیشتر باشد، احتمال ابتلا به مخاطرات سلامتی بیشتراست.

امروزه بیشتر از 60% بیماری ها و مرگ و میر و عوارض ناشی از آنها در کشورهای در حال توسعه، در نتیجه بیماری های مزمن باشد که برای بسیاری از این بیماری ها، چاقی یک ریسک فاکتور مهم تلقی می شود.
تخمین زده می‌شود که چاقی سبب ایجاد حدود 112000 مرگ درهرسال می‌شود.

علاوه برآن تصور بسیاری از افراد درمورد اضافه‌وزن و این که درلباس، در جمع دوستان و در جامعه چطور به نظر خواهند رسید، روی سلامت روان افراد نیز موثر است.

مطالعات نشان داده که ابتلا فرد به اضافه وزن و چاقی می تواند بر روی اعتماد به نفس، فعالیت فرد در جامعه ، برخورد سایر افراد جامعه با آن فرد و حتی روی مصاحبه و به کارگیری فرد در شغل های متفاوت تاثیر گزار باشد.

 

نظریه های گوناگون در مورد علت چاقی:

1- چاقی به علت رفتارهای نادرست فرد:

طبق قانون اول ترمودینامیک، انرژی نه تولید می شود و نه از بین می رود بلکه از فرمی به فرمی دیگر تبدیل می شود. پس نتیجتا کل انرژی موجود در یک سیستم بسته ثابت باقی می ماند. طرفداران نظریه چاقی به علت رفتارهای نادرست فرد، بیان می کنند که طبق این قانون هنگامی که شما غذا می خورید یا باید انرژی موجود دراین غذا را با انجام فعالیت بسوزانید و یا این انرژی در بدن شما ذخیره خواهد شد. بعضی از مطالعات نشان داده اند که افزایش دریافت انرژی و فعالیت بدنی ناکافی ، از علل بروز چاقی میباشد.

اگرچه این دیدگاه توانسته بخش زیادی از شیوع در حال افزایش چاقی را توجیه کند اما از پاسخ به بعضی از موارد چاقی که امروزه شاهد آنها هستیم باز مانده است .

ما امروزه شاهد افزایش بیش از حد چاقی در گروه های سنی هستیم که عمدتا مسئول تغذیه خود نیستند پس در واقع می توان گفت که در چاقی خود مقصر نیستند.

ما امروزه شاهد شیوع چاقی در کودکان 6 ماهه هستیم . هنگامی که رژیم غذایی ناسالم و فعالیت بدنی ناکافی را تنها علل بروز چاقی بدانیم ، چاقی در یک نوزاد 6 ماهه را چگونه توجیه خواهیم کرد؟

 

2- چاقی در نتیجه اختلالات ژنتیکی:

مسئله مهم این است که مطمئنا تغییرات ژنتیکی نمی تواند پاسخ گوی این شیوع روبه افزایش چاقی باشد. زیرا که این افزایش در شیوع چاقی عمدتا ظرف 30 سال اخیر روی داده درصورتیکه برای موثر واقع شدن تغییرات ژنتیکی به گذشت چندین نسل احتیاج است.

3- چاقی در نتیجه اختلالات لپتین:

هر فرد یک آستانه لپتین مخصوص به خود دارد که احتمالا تنظیم این آستانه به صورت ژنتیکی صورت می گیرد. بدن بالاتر بودن سطح لپتین از این حد آستانه را به عنوان کفایت انرژی مورد نیاز بدن قلمداد می کند.
چاقی می تواند هم در اثر کمبود لپتین و هم در اثر مقاومت به لپتین ایجاد گردد.

 

چاقی در اثر کمبود لپتین :

هنگامی که سطح لپتین بدن فرد در حد مناسب است ، اشتهای او کاهش و سطوح فعالیت بدنی و احساس سلامت در فرد افزایش می یابد. با محدودیت کالری دریافتی ، حتی قبل از ایجاد کاهش وزن ، سطوح لپتین در طول 12 ساعت کاهش می یابد. که این وضعیت توسط هیپوتالاموس به عنوان گرسنگی تعبیر می شود .

هنگامی که بدن انرژی کافی دریافت می کند، انرژی مصرفی در حال استراحت، 50 کیلوکالری به ازای کیلوگرم وزن توده بدون چربی فرد می باشد. در حالت کاهش وزن، این مقدار به 42-40 کیلوکالری به ازای کیلوگرم بافت بدون چربی می رسد. بنابراین گرسنگی موجب 20% افزایش در کفایت استفاده از انرژی می گردد. یا به زبان ساده تر، بدن در استفاده از انرژی، صرفه جویی میکند.

 

چاقی در اثر مقاومت به لپتین :

این عارضه اکثرا در افرادیکه به سیستم تنظیم اشتهای خود توجه نمی کنند یعنی با وجود احساس سیری باز هم به غذا خوردن ادامه می دهند ، به وجود می آید . که بعد از ایجاد این حالت هرچند سطوح این هورمون در بدن این افراد بالاست ولی عملکرد صحیح خود را انجام نمی دهد . یعنی دیگر سبب کاهش اشتهای فرد و باز داشتن او از غذا خوردن نمی شود.

در مطالعات نشان داده شده است که سوء تغذیه مادر در دوران بارداری ( چه اضافه کردن بیش از حد وزن چه عدم دریافت وزن و مواد مغذی در حد مورد نیاز )، سبب ایجاد جنین های کوچک برای سن جنینی (SGA) و بزرگ برای سن جنینی (LGA) و همچنین تولد نوزادان نارس ، می گردد.
که این نوزادان با مقاومت به لپتین متولد می شوند . پس در همان بدو تولد سیستم کنترل اشتهای این افراد دچار نقص می باشد. این گونه است که امروزه شاهد چاقی در نوزاد 6 ماهه هستیم .
چه باید کرد؟

در صورتیکه زنان در سنین باروری از تغذیه و آموزش مناسب بهره مند گردند، کودکان آنها به احتمال زیاد با مکانیسم های طبیعی کنترل اشتها به دنیا خواهند آمد. این کودکان در خانواده ای که به خوبی از آموزش های لازم در زمینه تغذیه و… بهره مند گشته، رشد خواهند یافت. پس به احتمال زیاد رفتار های تغذیه ای و الگوهای فعالیتی این افراد مناسب خواهند بود. این کودکان به احتمال بسیار کمتری به بیماری های مزمن مبتلا خواهند شد و نتیجتا در آینده فرزندان سالم تری خواهند داشت. پس به نظر می رسد که چنانچه آموزش های لازم و همچنین امکانات لازم را از سنین پیش از باروری فراهم نماییم، این چرخه بدخیم موجود را به یک چرخه مثبت که موجب ارتقاء سلامتی کل جامعه خواهد شد ، تبدیل خواهیم کرد. لازم به ذکر است که مطمئنا آقایان نیز باید از این آموزش ها بهره مند گردند زیرا بدون همکاری هم پدر و هم مادر نمی توانیم انتظار یک بارداری موفق و تولد فرزند سالم و پرورش مناسب او را داشته باشیم.